Một bệnh nhân người Anh hiện đã tạm thời khỏi bệnh HIV

BioMedia

Một bệnh nhân HIV người Anh có thể trở thành người đầu tiên trên thế giới được “chữa khỏi” HIV khi sử dụng phương pháp điều trị mới được tiến hành bởi một nhóm các nhà khoa học đến từ năm trường đại học của Vương quốc Anh.

Một nghiên cứu thử nghiệm (được gọi là RIVERS – viết tắt của Research in Viral Eradication of HIV Reservoirs) nhằm cố gắng loại bỏ hoàn toàn virus HIV ra khỏi cơ thể người bị nhiễm được bắt đầu tiến hành từ cách đây 6 năm, do một nhóm các nhà nghiên cứu đến từ các trường đại học Oxford, Cambridge, Imperial College London, University College London và King's College London thực hiện. Kết quả xét nghiệm mới nhất của một bệnh nhân tham gia thử nghiệm cho thấy không còn dấu vết của virus HIV trong máu của anh ta. Điều này đã dấy lên hi vọng rằng kỹ thuật mới này có thể chữa được căn bệnh thế kỷ HIV. Tuy nhiên, đây mới chỉ là kết quả ban đầu, các nhà nghiên cứu vẫn cần phải chờ đợi một thời gian nữa mới biết chính xác rằng phương pháp mới này có thành công hay không. Nếu phương pháp này thành công, thì 37 triệu người nhiễm HIV trên thế giới sẽ có hy vọng chữa khỏi bệnh.

Hiện nay, vẫn chưa có phương pháp điều trị dứt điểm bệnh HIV. Bệnh gây ra do virus HIV tấn công vào hệ miễn dịch, gắn DNA của chúng vào các tế bào T của hệ miễn dịch, vì vậy tế bào T không những “phớt lờ” chúng mà còn là nơi để chúng sinh sản. Các phương pháp điều trị hiện nay được gọi là liệu pháp kháng virus (ART), nhắm đích đến quá trình ngăn chặn bệnh tiến triển sang giai đoạn AIDS, nhưng không thể tác động đến các tế bào T đang bị nhiễm. Nói cách khác, ART giúp chuyển bệnh từ trạng thái chết người sang trạng thái mãn tính. Virus này vẫn còn ở trạng thái không hoạt động, và sẽ hoạt động trở lại nếu người bệnh dừng thuốc. Đó là lý do tại sao phải dùng thuốc kháng virus cả đời. Đây chính là giới hạn của liệu pháp ART.

Còn với phương pháp điều trị mới, quy trình bao gồm ba bước:

Đầu tiên là sử dụng các loại thuốc kháng virus hiện hành để ngăn chặn các tế bào T bị nhiễm thêm;
Tiếp theo là tăng cường hệ thống miễn dịch cho các bệnh nhân, giúp hệ thống miễn dịch của họ mạnh lên và tìm cách tiêu diệt cả các tế bào T đã bị nhiễm virus;
Cuối cùng, bệnh nhân được uống một loại thuốc thứ hai gọi là vorinostat, có thể kích hoạt các tế bào T có virus không hoạt động (đang ngủ), buộc chúng phải trình diện protein liên quan đến HIV và làm suy giảm chúng, để tăng cường hệ thống miễn dịch sau đó có thể tiêu diệt được virus HIV.

Kỹ thuật này được gọi là chiến lược “đá ra và giết” (Kick and kill).

Sơ đồ minh họa các bước trong phương pháp điều trị mới

Cho đến nay, đã có 39 người trong tổng số 50 người yêu cầu được tuyển chọn cho cuộc thử nghiệm. Tất cả họ vẫn dùng ART với liều lượng giảm đi một nửa, và được cung cấp thêm loại thuốc nhằm kích hoạt các virus đang trú ẩn trong cơ thể. Sau đó, các bệnh nhân sẽ nhận được một loại thuốc nhằm tăng cường hệ miễn dịch, giúp hệ miễn dịch tấn công các tế bào nhiễm HIV mới kích hoạt.

Các nhà nghiên cứu hy vọng rằng kỹ thuật mới này sẽ loại bỏ tất cả các “vết” virus ra khỏi cơ thể, bao gồm cả trong những tế bào chứa virus ở trạng thái “ngủ”.

“Điều này thật tuyệt vời nếu nó thành hiện thực”, bệnh nhân 44 tuổi nói với The Sunday Times, “Xét nghiệm máu của tôi cách đây vài tuần không còn phát hiện thấy virus. Tuy nhiên, cũng có thể là do liệu pháp kháng virus, vì vậy tôi cần phải chờ đợi để chắc chắn thêm”.

Hiện nay chỉ có một người được biết là đã chữa khỏi HIV đó là Ray Brown. Năm 2007, Timothy Ray Brown trải qua một ca ghép tủy xương ở Đức để chữa trị bệnh bạch cầu do một người đã miễn dịch với HIV hiến tặng. Các tế bào gốc được cấy ghép sẽ xây dựng lại hệ thống miễn dịch, thay thế các tế bào ung thư bằng những tế bào đã miễn dịch HIV. Ba năm sau khi phẫu thuật, mặc dù không còn dùng thuốc kháng retrovirus, các bác sĩ cũng không tìm ra dấu vết của virus trong máu của Brown, và anh đã khỏi cả hai bệnh cùng một lúc.

Tuy vậy, ngay cả cuộc thử nghiệm thành công thì các nhà nghiên cứu cũng hết sức thận trọng khi công bố kết quả, vì có thể phương pháp điều trị không có hiệu quả lâu dài. Dự kiến, đến năm 2018, kết quả thử nghiệm mới được công bố.

Tiến sĩ Michael, giám đốc y học của Terrence Higgins Trust cho biết “Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng bạn có thể tìm ra các virus đang ẩn bên trong tế bào, nhưng chúng ta vẫn phải chờ đợi thêm. Thậm chí ngay cả nó đáp ứng tốt thì chúng ta cũng không thể nói phương pháp điều trị này đáp ứng cho tất cả mọi người, do vậy cần phải có một cuộc thử nghiệm trên quy mô lớn”.

Dù vậy, nghiên cứu này vẫn đầy hứa hẹn và là một bước quan trọng cho một thế giới không còn nỗi sợ HIV.

Tài liệu tham khảo:

1. Josh David, "A British Man May Have Been Cured Of HIV", iflscience, October 3, 2016.

2. Fergus Walsh, "Why talk of a cure for HIV is premature", bbc news, October 3, 2016.

Lược dịch và tổng hợp Nguyễn Thị Hoài

Biên tập Biomedia Việt Nam